Kahulugan at katangian ng pagbasa

I.Iba’t-ibang kahulugan at proseso ng pagbasa

a. kahulugan at katangian ng pagbasa

*Pagbasa - ay pagkilala at pagkuha ng mga ideya at kaisipan sa mga sagisag na nakalimbag upang mabigkas nang pasalita. Ito rin ay pag-unawa sa wika ng aktor sa pamamagitan ng mga nakasulat na simbulo.

*Proseso at Katangian

1. Persepsyon - hakbang sa pagkilala sa mga nakalimbag na simbulo at maging sa pagbigkas nang wasto sa mga simbulong nababasa.
2. Komprehensyon - Pagproproseso ito ng mga impormasyon o kaisipang ipinahahayag ng simbulong nakalimbag na binasa.
3. Reaksyon - hinahatulan o pinagpapasyahan ang kawastuhan,kahusayan at pagpapahalaga ng isang tekstong binasa.
4. Asimilasyon - isinasama at iniuugnay ang kaalamang nabasa sa mga dati nang kaalaman o karanasan.

Limang Panukatan o Dimensyon sa Pagbasa

“Ang pagbabasa ay psycholinguistic game dahil ang isang mambasa ay binubuong muli ng kaisipan o mensahe hango sa kanyang tekstong binasa.”
- Goodman

Ang pagbabasa ng mga aklat, magasin, pahayagan at iba’t ibang akdang pampanitikan ay may layuning hindi lamang malinang ang kakayahan ng mga mag-aaral sa pagbasa kundi magkaroon sila ng mga kaalamang kaugnay ng pagmamahal ng Diyos, bayan, kapwa tao at kalikasan, mga kagandahang asal,mga aral at mga karanasang maiuugnay sa katotohanan ng buhay. May limang panukatan o dimension sa pagbasa na makatutulong sa paglinang ng mga nabanggit na layunin.

I. Pag-unawang Literal

1. Pagkuha ng pangunahin, literal at tuwirang kahulugan ng salita, o pagkuha nito ayon sa pagkakagamit sa pangungusap.

2. Pagkuha ng mga ideya at impormasyong maliwanag na sinabi ng babasahin

3. Pagsasalin ng kaisipan ng may akda sa sariling pagkakaunawa ng bumabasa.

4. Pagkilala (recognizing) - mga informasyon o ideyang malinaw na isinasaad ng binasa.

a) Detalye o nilalaman ng kwento

                    (pangalan ng mga tauhan,panahon,pook)

b) Pangunahing Kaisipan ng talata

           (malaking bahagi ng kwento)

c) Paghahambing (Comparison)

           pakakapareho o pagkakaiba (mga tauhan,panahon,pook)

d) Sanhi at Bunga (Cause and Effect)                                        

   dahilan ng:(mga tiyak ng pangyayari, kilos sa loob ng seleksyon)

e) Mga katangian ng Tauhan (Character Traits)

malinaw sa mga pangungusap ang makakatulong sa paglalarawan sa katauhan ng isang tao.

5. Paggunita (Recalling)-Makagawa sa sariling pangungusap at maipaliwanag na mabuti ang mga sinasabi sa loob ng kwento.

6. Pagbubuo ng Kaisipan (Reorganization)

a) Pagbubukud-bukod ayon sa kategorya (Classifying)

1) tao

2) bagay

3) pook

4) pangyayari

b) Pagbabalangkas (Outlining)

1) Pagsasaayos ng akda ayon sa balangkas ng:

2) Tuwirang pagpapahayag

3) Pagpapakahulugan sa mga pahayag sa loob ng akda

c) Paglalagom (Summarizing)

1) Pagbubuod ng akda sa pamamagitan ng tuwirang pagpapahayag o pagpapakahulugan sa mga pahayag sa loob ng akda.

d) Pagsasama-sama (Synthesizing)

1) Pagsasama-sama ng mga informasyon o ideyang nangaling sa ibat’t ibang pananaliksik.

II. Interpretasyon (Interpretation)

1. Pagbasa sa pagitan ng mga pangungusap kung kwento at mga taludtod kung tula.

2. Pagkuha ng malalalim na kahulugan, bukod sa mga nakuha ng literal na kahulugan.

3. Pagbibigay ng inaasahang kahulugan ng mga salita na hindi tuwirang sinasabi sa aklat.

4. Paglalahad ng tunay na kaisipan ng may akda kasama pati ang mga implikasyon at karagdagang kahulugan nito.

5. Pagkilala sa tunay na hangarin at layunin ng may akda.

6. Mabigyan ng kahulugan ang kaisipan ng may akda.

7. Makilala at mabigyan ng kahulugan ang mga pamamaraan sa pagsulat at paggamit ng mga tayutay.

8. Pagbibigay ng kabuuan ng kwento na hindi malinaw na ipinapahayag ng may akda.

9. Pagsasaayos sa panibagong balangkas ng kaisipan ng may akda, pinalalawak ang kaisipang ito at isinasama sa mga ideyang nakuha ng bumabasa sa pagbasa.

10. Pagbibigay ng opinion at pala-palagay ayon sa mga kaisipan at informasyong malinaw na isinasaad ng akda.

11. Pag-aanalisa at pagsasama-sama upang magkaroon ng panibagong pananaw o mataas na pamantayan ng pag-unawa upang bayaan ang bumabasa na makapag-isip sa nais na ipakahulugan sa mahahalagang kaisipan ng may akda.

12. Paghinuha (Inferring)

a) Pagpapatunay o pagtatanggol sa detalye

b) Pagbibigay ng haka-haka sa karagdagang bagay na maaaring naisama ng may akda na nakakatulong upang ito’y makapagturo, maging kawili-wili at makatawag pansin.

13. Pagkakasunud-sunod (Sequence)

a) Pagbibigay ng palagay kung anong mga kilos o pangyayari ang maaaring maganap sa pagitan ng dalawang malinaw na ipinahayag na mga kilos o mga pangyayari.

b) Pagbibigay ng haka-haka sa kung anu-ano ang maaaring susunod na mangyari kung ang akda ay natapos nang hindi inaasahan, ngunit ito’y pinabayaang mangyari.

14. Paghahambing (Comparison)

           Mahulaan o mabigyan ng sariling palagay o masabi ang pagkakaiba ng:

a)mga tuhan

b)mga pook

c)tauhan

a) 

15. Pagkakaugnay ng sanhi at bunga

a) Paghahaka sa mga motivo ng mga tauhan at kanilang mga kinikilos ayon sa takbo ng panahon at pook

b) Pagbibigay ng palagay kung bakit isinasama ng may-akda sa kanyang panulat ang:

1. mga kaisipan

2. mga gayong pananalita

3. katauhan ng tauhan

           16. Katangian ng Tauhan

Pagbibigay ng haka-haka tungkol sa likas na ugali ng mga tauhan batay sa malinaw na palatandaangipinahahayag ng akda.

a) Pagkuha sa maaring kalabasan ng kwento

b) Pagbasa sa unang bahagi ng akda at ibase sa pagbasang ito ang palagay sa maaaring kahinatnan ng akda.

c) Pagbibigay kahulugang akda.

III. Mapanuring Pagbasa (Critical Reading)

1. Pagbibigay halaga sa katumpakan ng pagbabasa

2. Tiyakin ang kaugnayan nito sa isang particular sa suliranin

3. Pagbibigay ng sariling pasya tungkol sa:

a) katangian

b) kabuluhan

c) katumpakan

d) pagkanakatotohanan

4. Pagbibigay ng sariling reaksyon tungkol sa mga kaisipang natutuhan o sa akdang nabasa

a) naibigan o di naibigan sa pananaw ang akda

b) sang-ayon o di sang-ayon sa sa kababasang akda

c) makikita ng mga kaisipang nakagugulo ng damdamin o kaya’ynakapagpapalubag-loob

5. Paghatol at pagbibigay-pansin sa katangian ng material na ginamit ayon sa:

a) katumpakan

b) pagiging kasiya-siya

c) kung ito’y kinalulugdan

d) kalimitan ng pangyayari

6. Pagpapasaya kung ito’y maaring tunay na pangyayari o fantasya lamang batay sa karanasan ng bumabasa.

7. Pagpapasya kung ito’y katotohanan o opinion lamang, analisahin o tantyahin:

a) ang pagsulat ay ibinase ayon sa kaalaman ng paksa ng mga bumabasa

b) ang intension ng may akda

Mga tanong ng maaaring sundan:

1) Binibigyan ban g sapat na pagpapatotoo ang kanyang katapusan?

2) Nagtatangka ba ang may akda na ibaling ang inyong pag-iisip?

8. Pagpasya sa kaangkupan

Bininigyang pasya ang kasapatan nito alinsunod sa iba’t ibang bahagi ng akda. Sa anong bahagi ng kwento inilalarawang mabuti ang tunay na katangian ng pangunahing tauhan

9. Pagpapasya sa pagpapahalagang moral

Pasyahan ang kinalulugdan at kinasisiyahang ugali ng mga tauhan batay sa alituntunig moralidad o sistema ng pagpapahalaga.

Tanong na maaaring sundan:

a) Tama ba o mali ang tauhan sa kanyang ginawa?

b) Ang ikinikilos ba niya ay mabuti o masama?

IV . Aplikasyon sa Binasa /Paglalapat

1. Pagsanib ng mga kaisipang nabasa at ng mga karanasan upang magdulot ng bagong pananaw at pagkaunawa

2. Malaman ang kahalagahan ng nilalaman ng binabasa sa karanasan ng bumabasa.

3. Maragdagan ang pansariling pang-unawa sa sarili.

4. Pagpapahalaga sa ibang tao, pag-unawa sa daigdig na kanyang tinanahanan at ang mga bagay sa mundo na nagpapakilos sa tao upang siya’y mag-isip, makadama at umasal ng kanyang ikinikilos.

5. Pag-uugnay ng nilalaman sa personal na karanasan.

Naranasan mo rin ba ang katulad ng nangyari sa tauhan sa loob ng kwento? Ano ang ginawa mo?

6. Aplikasyon ng mga kaisipan sa binasa sa kasalukuyang isyu at mga problema.

Kung ikaw ang tauhan, ano ang iyong gagawin?

V.Pagpapahalaga (Appreciation)

1. Paglikha ng sariling kaisipang ayon sa mga kasanayan at kawilihan sa binasang seleksyon.

2. Pagdama sa kagandahan ng ipinahiiwatig ng nilalaman ng kwento.

3. Madama ang mga damdamin o kaisipang likha ng guniguni o mga damdamin ng mga tauhan sa kanilang pakikipagtunggali, papupunyagi at paghihirap.

4. Maipahayag ang mga damdamin(kasiyahan, kagalakan, kalungkutan, pagkabigo, pagdakila o kabaliktaran nito) ayon sa pamamaraan ng may akda sa kanyang:

a. mabisang pagpapahayag

b. pamamaraan ng pagbibigay ng mga katangian ng mga tauhan

5. Pagdama sa nilalaman ng seleksyon.

Masabi ang mga damdaming napapaloob sa seleksyon ayon sa:

a. interes

b. kagalakan

c. pagkainip

d. pagkatakot

e. pagkayamot

f. pagkagalit

g. pagkasuklam

h. kalungkutan

i. iba pa